07 mei Hoe lijden, vergankelijkheid en nieuw leven tot verwarring leiden.

Ik blijf mij verwonderen over wat er tussen december 2019 en vandaag is gebeurd en nog steeds gebeurt. Verwonderen over mijzelf, over anderen, over wat er in de wereld aan de hand is. De vraag “Hoe komt het toch dat ….?” spint permanent in mijn hoofd. Letterlijk gezeten in mijn stoel thuis met een boek in de hand, overviel dit artikel mijn aandacht voor mijn leesboek. 

In de afgelopen maanden heb ik tijdens mijn opleiding tot Jungiaans Analytisch Therapeut een flinke hoeveelheid boeken en artikelen zitten verslinden ten behoeve van mijn inmiddels afgeronde afstudeer-scriptie en vanuit mijn praktijk veel gesprekken gevoerd met mensen met het terugkerende thema “Er gebeurt zo veel om mij heen en er komt zo veel op mij af en ik weet niet hoe ik er mee om moet gaan”. In een soort van dagdroom zag ik mijn grote leermeester C.G. Jung (1875-1961) naar de aarde kijken. Kijkend naar ons als mensheid op de aarde als één ’totale’ client, een collectieve psyche die ‘in de war is’ en die zijn spreekkamer inloopt. En omdat jij en ik bewoner zijn van die aarde en daar dus ook een concreet onderdeel van uitmaken, nodig ik je uit om met mij mee te reizen in het volgende verhaal als mijn spiegel op “waar gaat dit over, naartoe?” ‘Mijn’ spiegel als een verzameld geheel, voortkomend uit leeswerk en gesprekken.

Wat is er gebeurd/ wat gebeurt er?

Bijna december 2020 en het is al weer een jaar geleden dat er heel ver weg (…) een raar virus zich aandient. 3 maanden later was het eerste geval in Nederland gemeld. 9 (…) maanden verder en nog steeds zitten we met elkaar in een semi-lockdown zonder uitzicht. Wat is er gebeurd, wat gebeurt er nog steeds en nog relevanter: waar leidt dit toe?

Alsof we collectief als ongeboren mens in de baarmoeder op zoek zijn naar 10 centimeter ontsluiting en maar blijven ronddraaien. “Waar is hier de nooduitgang?” Blijven zitten kan niet, terug ook niet. We willen er uit, hoe dan? Verstikkend! Om maar wat kreten te noemen die ik voorbij hoor komen.

“Lijden is de andere kant van geluk” (Jung, C. G., [1998] Analytische psychologie: theorie en praktijk. Lemniscaat, blz 47) Als ik het zo lees, zijn we als mensheid op een bepaalde manier aan het lijden en zijn we op zoek naar ons geluk. Tja … en wat is dat geluk dan?

Zoals een man in mijn praktijk het treffend beschreef:

“Joost, ik ben in de war, vroeger kon ik hier gewoon besluiten over nemen, ik voel mij totaal ongelukkig en gevangen, ik wil weer de oude worden, kun je mij daar bij helpen?”

Ik: “Want …. omdat ‘die oude’ jou op dit moment ook zo veel geluk heeft gebracht of ….. ?” Dus terug: wat was dan dat oude/ nieuwe geluk dat tegenover het lijden van nu staat?

Er speelt al wat langer iets

De afgelopen jaren hebben we een bijzonder ‘klasje’ met politieke- en wereldleiders mogen ‘verwelkomen’. (vult u zelf maar de namen in) Ze hebben hier en daar onze capaciteit om te ontvangen, reflecteren, liefhebben opgerekt. Ik zie ze als de boodschappers, de voorboden zoals de herfst ons klaarstoomt voor de winter. Niet te vermijden ontwikkelingen: de vergankelijkheid voor de dood. De genoemde ‘zonnegoden’ waren groot en hun opgeworpen schaduw ook. En het had effect in alle onderlinge verhoudingen; binnen landen en ook tussen landen op mondiaal niveau. Op alle fronten zoals klimaat, religie, economie, politiek, sociaal en cultureel. En om het daarna ‘af te maken’ kwam er een virus met een bijzondere zonne-naam dat een nog grotere schaduw over ons wierp als mensheid. En het heeft ons als een acupuncturist collectief precies geprikt op de plekken die pijn deden en waar het blijkbaar ook nodig was … Toch?

“we zijn collectief een beetje in de war”.

Er was geen tijd meer om een ark te bouwen en alle soorten in 2-tallen in te laten stappen. We gingen allemaal het corona-schip in. Ieder op zijn/ haar eigen manier op reis, collectief zeker. Ik heb niemand gesproken die zei “hmm, ik merk er eigenlijk niets van”. En ieder voor zich wil ‘dat het opgelost wordt’, er van weglopen, het virus vernietigen, het ontkennen, het inzetten als machtsmiddel’ et cetera. We zijn als mensheid collectief in de war. Zou het dan ook over iets anders kunnen gaan?

‘Dood en wedergeboorte’

In ‘De Zin van het Bestaan’ ( Frankl, V. E. [1991]. Donker.) beschrijft Frankl op een bijna onmogelijk optimistische manier, zijn eigen lijden over zijn leven tijdens de onderdrukking en geweldadigheden in het concentratiekamp in de tweede wereldoorlog. Hij beschrijft zijn manier van omgaan met het verlies van zijn familie en de hoe hij getuige was van een niet te beschrijven capaciteit van de mens om onder deze erbarmelijke omstandigheden een innerlijke kracht en waardigheid aan te spreken om verder te gaan. Ik word er weer stil van als ik het zo opschrijf; het gaat dus over ‘ergens naartoe’.

Tijdens mijn literatuur-onderzoek maakte ik ook kennis met een ander ’therapeutisch’ fenomeen: “zo binnen, zo buiten”; Er speelt iets aan de buitenkant (dat kun je wel stellen) en dan komt gelijk de vraag “Waar gaat dit dan over iets dat gaat over onze eigen en collectieve binnenkant? Stanislav Grof beschrijft vier geboorte-stadia die wij als mens allemaal doorlopen hebben in ons proces om geboren te worden. (keizersnede heeft een eigen variatie hierop). Zonder hier een uitgebreide uiteenzetting te doen van zijn werk, spreekt hij over “basic perinatal matrices” (BPM) en met name nummer 3 (III, zie de bovenstaande link) is de moeite van het aankijken waard. In het kort zegt hij hierover: “Het ongeboren kind worstelt zich een weg naar de geboorte met de helse persweeën als een soort ‘achtergrondmuziek’. Het oude ‘veilige’ sterft af en iets nieuws, groots, onbekends komt er voor terug”.

In mijn enquete/onderzoek, behorende bij mijn scriptie herkent 23% van de 35 ondervraagde respondenten zich in de stelling: “Het is een virus, en daar hebben we mee te dealen -> wachten op het herstel van het oude”. 60% van de ondervraagde respondenten geeft aan zich te herkennen in de volgende stelling: “We staan aan de vooravond van een ongekende transitie -> op weg naar een onbekend ‘nieuw'”. 17% schommelt hier tussenin.

Ik schaar mijzelf bij de groep van 60% en ik neem die meerderheid ook waar vanuit reacties van cliënten, in de media. Het uitzichtsloze onbekende, de bedreigende spanning op alle fronten, het niet weten (“Hoe dan?”) aan de buitenkant, roept ons collectief van binnen weer even terug in onze eigen (!) baarmoeder. Het enige (….) wat ons toen te doen stond, was ergens vanuit een collectief besef er op vertrouwen dat de uitweg er is. We weten dat er voor een zwangerschap en geboorte een uitgerekende datum is … En ook hier deed/doet de natuur binnen marges gewoon zijn werk. Soms moet de natuur ook geholpen worden … vaker niet. De ene keer leidt dat tot een keizersnede, 26 hechtingen, bloed of minder …in het merendeel van de gevallen: ook een schreeuw van nieuw leven. 

“10cm ontsluiting met een te groot hoofd, dat past nooit”

We zijn als mens/ mensheid onszelf weer opnieuw geboren aan het laten worden. Zucht .. en dat is gewoon een grote klus. Een te groot hoofd door 10 cm ontsluiting … het past niet .. en toch gaat het zo. (blijkbaar is het ons toch minimaal 1 keer gelukt ;-). Dan blijft de vraag: “Kunnen we nu ook ergens vertrouwen op de werking van de natuur?” En elke keer draai ik die vraag ook weer naar binnen voor mijzelf “Kan ik diep ergens van binnen op mijzelf vertrouwen?” Oef ….

Laat daar Kerst nou weer over gaan: Geboorte, licht en nieuw leven. Of je nu wel of niet gelooft, de feestdagen zijn er toch …